Nie oddam już siebie: Opowieść o matce, synu i wnuczce, która rozdziera serce

– Nie ruszaj jej! – krzyknęłam, zanim zdążyłam się powstrzymać. Moja wnuczka, mała Zosia, stała w progu kuchni, a jej matka, Sylwia, patrzyła na mnie z chłodnym politowaniem. – To moje dziecko, nie twoje – powiedziała cicho, ale z takim jadem, że aż mnie cofnęło. W tej jednej chwili zrozumiałam, że już nigdy nie będę tu mile widziana.

Mam na imię Grażyna. Mam 63 lata i mieszkam w Łodzi. Całe życie byłam matką, żoną, pracownicą w bibliotece. Zawsze starałam się być dla wszystkich – dla męża, dla syna, dla rodziców, dla sąsiadów. Ale nigdy nie dla siebie. Teraz, kiedy zostałam wdową, a mój jedyny syn, Paweł, założył rodzinę, myślałam, że wreszcie będę mogła być babcią z prawdziwego zdarzenia. Taką, która piecze drożdżówki, czyta bajki i tuli, gdy świat jest zły.

Ale życie napisało dla mnie inny scenariusz. Sylwia, żona Pawła, od początku patrzyła na mnie jak na intruza. Była z Warszawy, z innego świata – zawsze zadbana, pewna siebie, z telefonem przyklejonym do dłoni. Pracowała w agencji reklamowej, gdzie liczyły się deadline’y i targety, nie czułość i domowe obiady. Paweł zakochał się w niej bez pamięci. Ja próbowałam ją polubić, naprawdę. Ale ona nie chciała mnie znać.

Kiedy urodziła się Zosia, miałam nadzieję, że coś się zmieni. Przyniosłam do szpitala własnoręcznie uszyty kocyk, upiekłam sernik. Sylwia nawet nie spojrzała na prezent. – Dziękujemy, ale wszystko już mamy – powiedziała, nie odrywając wzroku od ekranu. Paweł był zmęczony, rozkojarzony. – Mamo, nie przesadzaj – rzucił tylko, gdy próbowałam się przytulić do wnuczki.

Przez pierwsze miesiące widywałam Zosię tylko na zdjęciach wysyłanych przez Pawła. Sylwia nie chciała gości. – Dziecko musi mieć spokój – tłumaczyła. Ale kiedy wróciła do pracy, nagle okazało się, że potrzebuje pomocy. – Grażyna, może byś przychodziła na kilka godzin dziennie? – zaproponował Paweł. – Sylwia nie ufa obcym nianiom. Ty jesteś rodziną.

Serce mi podskoczyło. Zgodziłam się bez wahania. Przez kilka tygodni byłam najszczęśliwsza na świecie. Zosia pachniała mlekiem i snem, tuliła się do mnie, a ja czułam, że wreszcie jestem potrzebna. Gotowałam obiady, sprzątałam, prałam śpioszki. Sylwia wracała późno, rzucała krótkie „dzięki” i znikała w sypialni z laptopem. Paweł był coraz bardziej nieobecny.

Pewnego dnia Zosia przewróciła się i nabiła sobie guza na czole. Sylwia wróciła wcześniej i zobaczyła ją płaczącą w moich ramionach. – Co się stało?! – wrzasnęła, wyrywając mi dziecko z rąk. – Jak mogłaś być tak nieodpowiedzialna?!

– To tylko guz… dzieci przewracają się codziennie… – próbowałam tłumaczyć, ale ona już dzwoniła do Pawła.

– Twoja matka nie nadaje się na opiekunkę! – krzyczała przez telefon. – Albo znajdziesz kogoś innego, albo sama zostanę w domu!

Paweł przyszedł wieczorem. Był blady, zmęczony, jakby go ktoś wycisnął jak cytrynę.

– Mamo, musisz bardziej uważać – powiedział cicho. – Sylwia się martwi.

– A ty? Ty się martwisz? – zapytałam z rozpaczą.

– Nie chcę kłótni… Proszę cię, postaraj się.

Od tamtej pory Sylwia zaczęła mnie kontrolować. Zostawiała listy z instrukcjami: „Zosia ma spać od 12 do 14”, „Nie podawaj jej słodyczy”, „Nie wychodź na plac zabaw, jeśli pada”. W kuchni zamontowała kamerę „dla bezpieczeństwa”. Czułam się jak więzień we własnej rodzinie.

Któregoś dnia przyszłam wcześniej, bo Sylwia poprosiła mnie o ugotowanie obiadu dla jej koleżanki z pracy. Zosia była marudna, miała gorączkę. Zadzwoniłam do Pawła.

– Synku, Zosia jest chora, powinniście ją zabrać do lekarza.

– Sylwia mówi, że to tylko ząbkowanie. Nie panikuj.

– Ale ona płacze cały czas! – głos mi się łamał.

– Mamo, nie rób scen.

Zostałam z płaczącym dzieckiem sama przez cały dzień. Wieczorem Sylwia wróciła i zobaczyła bałagan w kuchni.

– Co tu się dzieje?! – syknęła. – Miałaś tylko ugotować obiad i posprzątać! Zosia jest cała rozgrzana!

– Ma gorączkę! – powiedziałam drżącym głosem.

– Bo ją przegrzałaś! – rzuciła z pogardą.

Wybiegłam z mieszkania z płaczem. Po drodze zadzwoniłam do siostry.

– Grażyna, przestań się poświęcać – powiedziała Basia. – Oni cię wykorzystują. Zasługujesz na szacunek.

Ale ja nie umiałam przestać. Przez kolejne tygodnie chodziłam jak na szpilkach. Sylwia była coraz bardziej wymagająca. Paweł milczał albo powtarzał: „Nie chcę kłótni”.

W końcu przyszedł dzień, który zmienił wszystko. Zosia rozbiła szklankę i skaleczyła się w palec. Sylwia wróciła akurat wtedy.

– To koniec! – krzyknęła. – Nie chcę cię tu więcej widzieć! Jesteś nieodpowiedzialna! Nie umiesz nawet upilnować dziecka!

Paweł stał za nią, spuszczając wzrok.

– Synku… – wyszeptałam.

– Przepraszam, mamo… Sylwia ma rację. Musimy znaleźć kogoś innego.

Wyszłam bez słowa. Przez tydzień nie mogłam spać, nie jadłam, płakałam po nocach. Dzwoniłam do Pawła, nie odbierał. Pisałam SMS-y, nie odpisywał.

W końcu napisałam list:

„Pawle, kocham cię i zawsze będziesz moim synem. Ale nie pozwolę już nikomu sobą pomiatać. Nie jestem służącą ani workiem treningowym dla twojej żony. Jeśli kiedyś będziesz mnie potrzebował – jestem. Ale teraz muszę zadbać o siebie.”

Minęły trzy miesiące. Nie widziałam Zosi ani razu. Paweł przysłał mi zdjęcie na Wielkanoc – Zosia zajączek, Sylwia uśmiechnięta, on gdzieś z boku. Patrzyłam na to zdjęcie i czułam ból, jakiego nie znałam nigdy wcześniej.

Czasem spotykam sąsiadki na klatce.

– Grażynka, co u wnuczki? – pytają.

– Rośnie… – odpowiadam, dusząc łzy.

Wieczorami siadam przy oknie z herbatą i pytam siebie: czy mogłam coś zrobić inaczej? Czy rodzina naprawdę powinna wymagać od nas rezygnacji z własnej godności? Czy miłość do dziecka usprawiedliwia wszystko?

A wy? Czy też musieliście kiedyś postawić granicę najbliższym? Czy warto było?